Перайсці да зместу

Харыет Босэ

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Босэ.
Харыет Босэ
Род дзейнасці актрыса, кінаактрыса
Дата нараджэння 19 лютага 1878(1878-02-19)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 2 лістапада 1961(1961-11-02) (83 гады)
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Johan Heinrich Bosse[d][1]
Маці Anne-Marie Lehmann[d][1]
Муж Юхан Аўгуст Стрындберг, Gunnar Wingård[d] і Edvin Adolphson[d]
Дзеці Anne-Marie Hagelin[d]
Член у
Узнагароды і прэміі
Litteris et Artibus
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Харыет Сафі Босэ (швед. Harriet Sofie Bosse; 19 лютага 1878 — 2 лістапада 1961) — шведска-нарвежская актрыса. У наш час знакамітасць Босэ найбольш часта ўспамінаюць як трэцюю жонку драматурга Аўгуста Стрындберга. Босэ пачала сваю кар’еру ў нязначнай кампаніі, якой кіравала яе моцная старэйшая сястра Альма Фалстром у Хрысціяніі (цяпер Осла, сталіца Нарвегіі). Заручыўшыся ў Каралеўскім драматычным тэатры («Dramaten»), галоўнай драматычнай пляцоўцы сталіцы Швецыі Стакгольме, Босэ прыцягнула ўвагу Стрындберга сваёй разумнай акцёрскай і экзатычнай «усходняй» знешнасцю.

Пасля бурнага заляцання, якое падрабязна раскрываецца ў лістах і дзённіку Стрындберга, Стрындберг і Босэ пажаніліся ў 1901 годзе, калі яму было 52, а ёй 23. Стрындберг напісаў шэраг галоўных роляў для Босэ падчас іх кароткіх і бурных адносін, асабліва ў 1900-01, перыяд для яго вялікай творчасці і прадуктыўнасці. Як і яго папярэднія два шлюбы, адносіны праваліліся ў выніку рэўнасці Стрындберга, якую некаторыя біёграфы ахарактарызавалі як паранаідальную. Спектр пачуццяў Стрындберга да Босэ, пачынаючы ад пакланення і заканчваючы лютасцю, адлюстроўваецца ў ролях, якія ён напісаў для яе. Нягледзячы на сваю ролю музы Стрындбергу, яна заставалася незалежнай мастачкай.

Босэ ажанілася са шведскім акцёрам Андэрсам Гунарам Вінгардам у 1908 годзе і са шведскім экранным акцёрам, рэжысёрам і куміра Эдвінам Адольфсанам у 1927 годзе. Усе тры яе шлюбы праз некалькі гадоў скончыліся разводам, пасля якіх у яе засталіся дачка Стрындберг і сын Вінгард. Пасля выхаду на пенсію пасля гучнай акцёрскай кар’еры ў Стакгольме яна вярнулася да сваіх каранёў у Осла.

Пачатак кар’еры

[правіць | правіць зыходнік]

Босэ нарадзілася ў сталіцы Нарвегіі Хрысціяніі, сёння называецца Осла, як трынаццаты з чатырнаццаці дзяцей Ганны-Мары і Іагана Генрыха Бос. Яе нямецкі бацька быў выдаўцом і прадаўцом кніг, і яго бізнэс прывёў да чаргавання рэзідэнцый сям’і, то ў Хрысціяніі, то ў Стакгольме, сталіцы Швецыі. Даводзілася шмат ездзіць паміж гэтымі гарадамі. Смелае, незалежнае дзіця, яна ўпершыню зрабіла падарожжа ў адзіночку, калі ёй было ўсяго шэсць гадоў. Босэ павінна была адчуць некаторую блытаніну ў нацыянальнай ідэнтычнасці на працягу ўсяго свайго жыцця[2].

Дзве старэйшыя сястры Босэ, Алма Фальстром (швед. Alma Fahlstrøm, 1863—1947) і Дагмар Мёлер (швед. Dagmar Möller, 1866—1954), ужо былі паспяховымі выканаўцамі, калі Харыет была маленькім дзіцем. Натхнёная гэтымі ўзорамі для пераймання, Харыет пачала сваю акцёрскую кар’еру ў нарвежскай гастрольнай кампаніі пад кіраўніцтвам сваёй сястры Алмы і яе мужа, Ёхана Фальстрома (1867—1938). Запрошаная сыграць Джульету ў «Рамэа і Джульеце», васемнаццацігадовая Харыет паведаміла ў лісце да сваёй сястры Інэс, што яна была паралізаваная бояззю сцэны перад прэм’ерай, але затым захапілася спектаклем, заслонай і тым, як людзі глядзелі на яе на вуліцы на наступны дзень[3]. Алма была першым і адзіным — даволі аўтарытарным — дзеючым настаўнікам Харыет[4][5]. Гарманічныя роднасныя адносіны паміж настаўнікам і вучнем сталі напружанымі, калі Алма выявіла, што ў яе мужа Ёхана і Харыет быў раман[6]. Абодва бацькі Босэ памерлі, і Харыет, па загадзе Алмы, выкарыстала сціплую спадчыну свайго бацькі для фінансавання даследаванняў у Стакгольме, Капенгагене і Парыжы.

Парыжская сцэна — у той час у дынамічным канфлікце паміж традыцыйным і эксперыментальным стылямі вытворчасці — была натхняльнай для Босэ і пераканала яе, што стрыманы рэалістычны акцёрскі стыль, да якога яна звярталася, быў правільным выбарам[7]. Вяртаючыся ў Скандынавію, яна сумнявалася, ці варта ёй будаваць кар’еру ў Стакгольме, з яе вялікімі магчымасцямі ў Хрысціяніі, з якой у яе былі больш цесныя эмацыйныя сувязі. Нягледзячы на недахоп маўлення па-шведску і нарвежскі акцэнт, Босэ дазволіла опернай спявачцы, сваёй сястры Дагмар, угаварыць сябе паспрабаваць шчасця ў Стакгольме. Яна падала заяўку на месца ў каралеўскім драматычным тэатры «Драматэн», галоўнай драматычнай сцэне Стакгольма, якая кіравалася кансерватыўнымі густамі караля Оскара II і яго асабістых саветнікаў.[8] Пасля напружанай працы на ўрокахкрасамоўства, каб палепшыць яе шведскую, што было умовай Драматэна, каб наняць яе, Босэ ў канчатковым выніку стала вядомай на шведскай сцэне за яе прыгожы голас і дакладную артыкуляцыю.[9]. Навучыўшыся размаўляць па-шведску на высокім узроўні, яна працавала ў Драматэне ў 1899 годзе, дзе сенсацыяй дня была інавацыйная п’еса «Густаў Ваза» Аўгуста Стрындберга[10].

Шлюб з Аўгустам Стрындбергам

[правіць | правіць зыходнік]

Аўгуст Стрындберг

[правіць | правіць зыходнік]

Хоць Босэ была паспяховым прафесіяналам, яе ў асноўным памятаюць як трэцюю жонку шведскага драматурга Аўгуста Стрындберга (1849—1912)[11]. Стрындберг аказаў важны ўплыў на развіццё тагачаснай драматургіі, у 1870-х гадах стаў вядомы ў краіне як раз’юшаны малады сацыяліст і праславіўся сваёй сатырай на шведскія ўстановы, Чырвоны пакой (1879). «Стрындберг аб драме і тэатры». Стрындберг пладавітай літаратурнай творчасцю ператварыўся з пісьменніка-натураліста у сімваліста, і яго перакананні і інтарэсы на рубяжы дваццатага стагоддзя сканцэнтраваны менш на палітыцы і больш на теасофіі, містыцызме і акультызме. Калі Босэ сустрэла яго ў 1899—1900 гадах, ва ўзросце 51 года, ён знаходзіўся на піку творчых сіл, на сцэне яго называлі «распаленым».

Стрындберг меў рэпутацыю жанчынаненавісніка, што ўсе яго жонкі ўпарта адмаўлялі. Босэ напісала ў неапублікаванай заяве, якое яна пакінула сваёй дачцэ, Ан-Мары: «на працягу многіх гадоў я ведала і была замужам за Стрындбергам, я бачыла толькі цалкам натуральнага, добрага, высакароднага, вернага чалавека — джэнтльмена».[12]. Тым не менш, усе шлюбы Стрындберга былі азмрочаныя яго рэўнасцю і адчувальнасцю, якая часам лічылася паранояй і трызненнем[13].

Заляцанне

[правіць | правіць зыходнік]
Босэ ў ролі маленькага эльфа Пак у камедыі Шэкспіра «Сон у летнюю ноч» (A Midsummer Night’s Dream)

Пасля скасавання шлюбу Стрындберг захаваў копію гэтай фатаграфіі ў натуральную велічыню і ўсталяваў яе на сцяне за драпіроўкай[14]. Пазней Босэ апублікавала лісты Стрындберга пра яго заляцаннях і шлюбе. Інцыдэнты, апісаныя ў гэтых лістах і ва ўласных каментарах Босэ, былі падрабязна прааналізаваны біёграфамі і псіхіятрамі і сталі часткай «легенды Стрындберга»[15]. Яшчэ да іх першай сустрэчы Босэ была натхнёная навізной і свежасцю наватарскіх п’ес Стрындберга: іканаборства і вельмі радыкальная левая палітыкая і яго інтрыгуючае асабістае жыццё з двума бурнымі шлюбамі прадставілі ёй непераадольную сумесь характару.[16]

Стрындберг быў успрымальны да моцных, незалежных жанчын, а таксама схільны улюбляцца ў вытанчаных, далікатных маладых дзяўчат; як і яго першая і другая жонкі: Сіры фон Эсэн і Фрыда Уль — Босэ спалучала гэтыя якасці[17]. Ён быў у захапленні, калі ён убачыў цёмны, экзатычны выгляд, маленькай 22-гадовай Босэ, якая была канцэптуалізавана на «ўсходнія» ролі[18]. Ён адразу ж абраў яе ў якасці прыдатнай актрысы для партыі лэдзі ў яго маючай адбыцца п’есе «у Дамаск» (частку, якой ён першапачаткова засноўваў на сваёй другой жонцы Фрыды Уль[19]) і запрасіў яе ў сваю халасцяцкую ўстанову, каб абмеркаваць ролю. На першай сустрэчы Стрындберг, згодна з аповяду Босэ пра падзею, сустрэў яе ля дзвярэй з чароўнай усмешкай і прапанаваў ёй віно, кветкі і прыгожа аформленую садавіну, ён падзяліўся з ёй пра сваё захапленне алхіміяй, паказваў ёй залаціста-карычневую сумесь, называючы гэта золатам. Як каментуе Босэ ў «лістах»: калі яна ўстала, каб сысці, Стрындберг папрасіў пяро ў яе капелюшы, каб выкарыстоўваць для напісання сваіх п’ес. Калі Босэ дала, ён гэта пяро ўваткнуў у сталёвую ўстаўку, і напісаў усе свае драмы. Цяпер яно знаходзіцца ў музеі Стрындберга ў Стакгольме.

Стрындберг пасылаў Босэ кнігі аб тэасофіі і акультызме, жадаючы па-свойму сфармаваць яе погляды і дапамагчы ў прасоўванні па кар’ернай лесвіцы. Ён браўся за п’есы, якія лічыў прыдатнымі для Харыет, пераконваў яе і кіраўніцтва Драматэна згуляць гэтыя ролі менавіта ёй. Босэ ў сваіх «лістах» піша, што яна і кіраўніцтва, спасылаючыся на тое, што ёй не хопіць вопыту для галоўных і складаных роляў, часта не згаджаліся. Ролю Элеаноры ў «Пасхе» (1901), палохала Босэ сваёй адчувальнасцю і далікатнасцю. Але калі, нарэшце, яна ўзялася гуляць, аказалася самай паспяховай і улюбёнай роляй Босэ і паваротным момантам у адносінах Босэ і Стрындберга. Босэ апавядала, як яна пайшла да Стрындберга, каб папрасіць яго даць ролю больш вопытнай акторцы, але ён запэўніў яе, што яна ідэальна падыходзіць для гэтай ролі. «Затым ён паклаў рукі на мае плечы, доўга і горача паглядзеў на мяне і спытаў: „ці не хацелі б вы мець са мной маленькага дзіцяці, Міс Босэ?“ Я зрабіла рэверанс і адказала, як быццам загіпнатызаваная: „так, дзякуй!“ — і мы былі заручаныя». Яны заручыліся ў сакавіку 1901 года.

Шлюб і развод

[правіць | правіць зыходнік]

Босэ і Стрындберг пажаніліся 6 мая 1901 года. Стрындберг настойваў на тым, каб Босэ не прыносіла нічога з сваёй маёмасці ў дом, які ён для яе абставіў, ствараючы «абстаноўку, у якой менавіта яна павінна выхоўваць і дамінаваць».

Партрэт Стрындберга Аўгуста. Рычард Берг, 1905

Імкнучыся да жыцця за яе межамі, Стрындберг патлумачыў, што ён не мог дапусціць таго, што прывяло б думкі да зямнога і матэрыяльнага. У сваіх каментарах ў «лістах» Босэ з адданасцю і любоўю апісвала практычнасць Стрындберга і яго намаганні маладую жонку правесці з сабой па ўласным духоўных шляхах; тым не менш, яна трымцела ад гэтага. Крызіс наступіў ужо ў чэрвені 1901 года, калі Стрындберг арганізаваў, а затым у апошні момант адмяніў мядовы месяц у Германіі і Швейцарыі. Босэ пісала ў «лістах», што ёй няма чаго было рабіць, акрамя як заставацца дома і плакаць, у той час як Стрындберг спрабаваў суцешыць яе

Босэ з Ганнай-Мары ва ўзросце шасці месяцаў

Скасаванае падарожжа было пачаткам канца. Заплаканая, дзёрзкая Босэ адправілася адна на Прыморскі курорт Хорнбек у Даніі, на кароткую, але, па яе адчуваннях, цудоўна асвяжальную паездку. Неўзабаве за ёй рушылі ўслед лісты Стрындберга, поўныя пакутлівага раскаяння ў тым, што ён прычыніў ёй боль, а затым і сам Стрындберг стараўся трываць жыццёвыя інтарэсы Босэ. Аднак адносіны хутка праваліліся з-за яго рэўнасці і падазрэнняў, калі Стрындберг ўдарыў фатографа па галаве палкай, не вытрымаўшы яго ўвагі да Босэ[20]. У жніўні, калі Босэ выявіла, што яна цяжарная, нават захапленне Стрындберга (ён быў тым бацькам чатырох дзяцей з яго папярэдніх шлюбаў) не магло выратаваць шлюб, поўны недаверу і абвінавачванняў. Гэта было праілюстравана ў вар’яцкіх лістах Стрындберга да Босэ. Калі 25 сакавіка 1902 года нарадзілася іх дачка Ганна-Мары, яны ўжо жылі асобна. «Дзеля нас абодвух лепш за ўсё не вяртацца», — напісала Босэ ў лісце Стрындбергу. «Працяг жыцця разам з падазрэннем да кожнага слова, да кожнага майго ўчынку было б для мяне канцом»[21]. Па яе патрабаванні Стрындберг пачаў шлюбаразводны працэс.

Ролі Стрындберга для Бос

[правіць | правіць зыходнік]

Адносіны Стрындберга і Босэ былі вельмі драматычнымі. Стрындберг кідаўся назад і наперад ад любові Босэ як рэгенератара яго творчасці («выдатны, прыязны і добры») да дзікай рэўнасці (называючы яе «маленькай, брыдкай жанчынай», «злой», «дурной», «чорнай», «пагардлівай», «атрутнай» і «шлюхай»)[22]. Яго лісты паказваюць, што Босэ натхніла яго на некалькі важных персанажаў у яго п’есах, асабліва на працягу 1901 года. На працягу кароткага, але інтэнсіўнага творчага перыяду 1901 года, ролі, напісаныя Стрындбергам для Босэ былі заснаваныя на іх адносінах, як мастацкія сродкі адлюстроўваюць гэта спалучэнне любові і «падазрэння ў кожным слове, кожным дзеянні». Карла Ваал налічвае восем другасных і шэсць галоўных роляў, напісаных для Босэ. Галоўныя ролі пералічаных Ваал: лэдзі ў «Дамаске» (1900; у асноўным напісаны ў той час, калі Босэ і Стрындберг сустракаліся); Элеанора ў «Пасхе» (1901; на ўзор сястры Стрындберга Элізабэт, але прызначаныя для Босэ); Генрыэты ў творы «Злачынствы і злачынствы» (1901); Белая Лебедзь у «Лебедзь Белая» (з 1901); Крысціна ў «Каралеве Крысціне» (1901); дачка Індры ў «Гульне мары» (1902)[23].

Харыет Босэ ў ролі дамы ў прэм’еры «Дамаск» у Каралеўскім драматычным тэатры ў 1900 годзе

Стрындберг сцвярджаў, што «Каралева Крысціна» з’яўляецца тлумачэннем «характару Босэ» як актрысы ў рэальным жыцці, какетлівай і зманлівай[24]. У сваёй ўплывовай біяграфіі Стрындберга Лагеркранц апісвае гэтую п’есу як сінопсіс ўсяго ходу шлюбу Босэ і Стрындберга. Ён у прыдворных бачыць розныя стадыі эмоцый Стрындберга: Тота, у першым ззянні кахання; Дэлагардзі, адданага, але вернага; Оксэнст’ерна, якога яна адпрэчыла. Кожны з трох мужчын прамаўляе словы, якія Стрындберг сам казаў Босэ[25].

«Гульня мары» пазіцыянуецца ў серыі партрэтаў Стрындберга ва ўласным шлюбе, ролю Босэ прасякнутая як святлом, так і цемрай. Са сваёй асацыятыўнай структурай сну гэтая п’еса з’яўляецца вяхой мадэрнісцкай драмы, апісанай Стрындбергам як беззаконная адлюстраванне свядомасці летуценніка (Стрындберга), абмежаванага толькі яго уяўленнем, якое «круціць і сплятае новыя ўзоры… на аснове нязначнай рэчаіснасці». Агнес, якую адыгрывае і ўяўляе Босэ, з’яўляецца дачкой гістарычнага Ведычнага Бога Індры, спускаецца на зямлю, каб назіраць за чалавечым жыццём і даводзіць свае расчараванні да ведама свайго чароўнага бацькі."Усходні" аспект п’есы заснаваны на цёмных, экзатычных поглядах Босэ. Тым не менш, яна таксама ўцягнутая ў простае чалавецтва і ў замкнёнае кола ў адносінах з адвакатам, ці Стрындбергам. Замкнутая ў памяшканні уласніцкім мужам, Агнэса не можа дыхаць; яна сумна назірае за служанкай, якая наляпляе ізалявальныя паласы паперы па краях вокнаў, тым самым абмяжоўваючы святло і паветра ў доме. Шлюб Агнэс з адвакатам — гэта рэальнае расчараванне Босэ, тугуючай па свежым паветры, сонцы і вандраванням.[26]

Незалежнасць

[правіць | правіць зыходнік]
Босэ ў ролі Стайнун у «Пажаданні» ісландскага драматурга Іагана Сігур’ёнсана, 1917

І пасля разводу з Стрындбергам Босэ была знакамітасцю[27]. Яе незалежнасць і статус надалі ёй рэпутацыю валявой і самаўпэўненай, актрысы, якая настойвайвае на сваім і атрымлівае высокую зарплату і значныя ролі. Яна пакінула Драматэн са сваім звычайным рэпертуарам і пачала працаваць у Альберта Ранфта ў яго шведскім тэатры (Стакгольм), дзе яна і ўмелы, але больш сціплы акцёр (Андэрс) Гунар Вінгард (1878—1912)[28] сфармавалі папулярную каманду са-зоркі. Яна часта падарожнічала, гастралявала ў Хельсінкі, пакідаючы маленькую Ганну-Марыю са Стрындбергам, кампетэнтным і ласкавым бацькам. У 1907 годзе Босэ ўвайшла ў тэатральную гісторыю як дачка Індры ў эпахальным «спектаклі мары» Стрындберга. Яна і Стрындберг сустракаліся штотыдзень за вячэрай у яго доме і заставаліся палюбоўнікамі, пакуль яна не разарвала сувязі ў рамках падрыхтоўкі да яе шлюбу з Гунарам Вінгардам ў 1908 годзе, у 1909 годзе ў іх нарадзіўся сын[29]. Гэты шлюб быў нядоўгім, скончыўся разводам ў 1912 годзе. Згодна з чуткамі, прычынай разводу стала няслушнасць Вінгарда. Аднак Стрындберг таксама чуў плёткі аб тым, што вялікія даўгі Вінгарда пагражалі фінансах Босэ[30].

У 1911 годзе, Босэ, разведзеная жанчына з двума дзецьмі, каб лепш падтрымаць сябе, вярнулася ў Драматэн. Стрындберг быў у той час смяротна хворы на рак, ён памёр 14 мая 1912 года. 1912 быў годам смерці і катастроф для сям’і Босэ і Стрындберга: Алма Фальстром з сынам Арнэ патанулі з Тытанікам 15 красавіка; першая жонка Стрындберга Сіры фон Эсэн памерла крыху пазней, у тым жа месяцы; дачка фон Эсэн і Стрындберга Грэта, маладая перспектыўная актрыса, загінула ў чыгуначнай аварыі ў чэрвені; калі Босэ развялася, яе муж Гунар Вінгард застрэліўся 7 кастрычніка. Пахаванне Стрындберга стала нацыянальнай падзеяй. Падчас гэтых разбуральных падзей, якія пакінулі абодвух яе дзяцей без бацькі, Босэ, ашалела і забітая горам пасля самагубства Вінгарда, ледзь падтрымлівала свой напружаны графік. На працягу некалькіх месяцаў пасля гэтага яна атрымлівала ананімныя лісты і тэлефонныя званкі з пагрозамі, абвінавачванні ў дэпрэсіі і смерці Вінгарда.[31].

У 1927—1932 гадах Босэ пражыла ў трэцім шлюбе з Эдвін Адольфсанам (1893—1979). Адольфсан адмовіўся ад сваёй сцэнічнай кар’еры, каб стаць замест гэтага рэжысёрам і адным з самых вядомых шведскіх кінаакцёраў, чыя экранная персона Нільс Бэер згадваецца як спалучэнне «апашы, гангстара і жыгала»[32].

Босэ знялася ў двух фільмах па матывах раманаў вядомых пісьменнікаў: «Сыны Інгмара» (1919) атрымала высокую ацэнку за свае мастацкія годнасці, рэжысёра Віктара Шострама, фільм быў заснаваны на рамане шведскай пісьменніцы, лаўрэата Нобелеўскай прэміі па літаратуры, Сельмы Лагерлёф. Праз шмат гадоў, Інгмар Бергман згадваеў «Сыноў Інгмар» як «цудоўны, выдатны фільм» і прызнаў свой уласны доўг перад Шострамам. Босэ, якая сыграла галоўную жаночую ролю — Брыту, назвала «Сыны Інгмара» «адзіны варты шведскі фільм, у якім я ўдзельнічаў». Тым не менш, фільм не змог даць яе кар’еры новы старт, як шведская кінаіндустрыя дала Эдвіну Адольфсану. Пасля гэтага прайшло семнаццаць гадоў, перш чым яна зрабіла яшчэ адзін фільм з рэжысёрам Гестай Родэнам. Гэта быў «Bombi Bitt and I» (1936), яе адзіны фільм з гукам, заснаваны на папулярным рамане Fritiof Nilsson Piraten з той жа назвай. «Bombi Bitt» быў паспяховым, хоць і больш лёгкім, з меншай роляй Босэ («Франскан»)[33].

Адстаўка

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля шмат гадоў амбіцыйнай і паспяховай свабоднай акцёрскай гульні, у 1930-я гады Босэ адчула патрэбу. Вялікая дэпрэсія прынесла ёй эканамічныя цяжкасці, і, хоць яна выглядала маладзей свайго ўзросту, найбольш важныя ролі жанчын былі па-за яе ўзроставага дыяпазону. Яе тэхніку па-ранейшаму часта хвалілі, але часам успрымалі як старамодную і занадта маральную ў параўнанні з больш ансамблевым стылем таго часу[34].

Знайшоўшы сябе непатрэбнай у шведскім рэпертуарным тэатры, з дапамогай ўмелага пераканання і напамінах аб доўгім працоўным шляху ў тэатры, ёй удалося вярнуцца ў Драматэн. Сціплая працаўніца са сціплай зарплатай, яна на працягу апошніх дзесяці гадоў у Драматэне, 1933—1943 гады, адыграла толькі нязначныя пятнаццаць роляў[35].

Сыходзячы са сцэны падчас Другой Сусветнай Вайны, Босэ вырашыла вярнуцца ў сталіцу Нарвегіі Осла, у дом свайго дзяцінства і юнацтва. Абодва яе дзіцяці пасяліліся там жа. Пераезд быў адкладзены на дзесяць гадоў, на працягу якіх яна, калі гэта было магчыма, падарожнічала, і калі ён адбыўся ў 1955 годзе, яна ўспрымала гэта як памылку. Смерць яе брата Эвальда Босэ ў 1956 годзе пакінула яе адзінай жывой з чатырнаццаці дзяцей Ганны-Мары і Іагана Генрыха Босэ. «Як я адчайна прагну Стакгольма», — напісала яна сябру ў 1958 годзе. «Усё маё жыццё там»[36]. Яна стала хранічна меланхалічнай, трываючы няўдалае здароўе і горкія ўспаміны аб заключным этапе яе кар’еры ў Драматене.

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в г д Harriet S Bosse — 1917.
  2. ↑ Waal, 2.
  3. ↑ Waal, 4-5.
  4. ↑ Olof Molander, культавы Рэжысёр в Dramaten.
  5. ↑ Босэ працытавала ў Waal, 8: "Я вельмі паважала Альму. Хаця яна заўсёды мела рацыю, калі нешта каментавала, гэта было нялёгка… чуць, як яна крычыць на мяне… калі я стаяла смуткуючы, схіліўшыся над магілай майго дарагога Акселя ў Адам Оўленшлегер «Аксель і Вальборг», «Харыет, ня стой там, падобна варонай крэветцы».
  6. ↑ Waal, 10.
  7. ↑ Waal, 12-5.
  8. ↑ Waal, 18.
  9. ↑ Waal, 22-3.
  10. ↑ Lagercrantz, 295.
  11. ↑ Waal, 234—235
  12. ↑ Пераклад: Карла Ваал, Waal, 246.
  13. ↑ Lagercrantz, 207, 221.
  14. ↑ Waal, 30, 65.
  15. ↑ Waal, 28-31; 30, 65.
  16. ↑ Waal, 25-30.
  17. ↑ Martinus, 195; Waal, 204.
  18. ↑ Waal, 22. «Letters», 13-18.
  19. ↑ Martinus, 195-96.
  20. ↑ «Letters», 45-6.
  21. ↑ «Letters», 55.
  22. ↑ Lagercrantz, 302, 348. Waal, 195.
  23. ↑ Waal, 221-34.
  24. ↑ Waal, 233.
  25. ↑ Lagercrantz, 310-11.
  26. ↑ Waal, 229.
  27. ↑ Waal, 45-84.
  28. ↑ (Андэрс) Гуннар Вінгард, св. Вікіпедыя. Waal, 54-68.
  29. ↑ «Стрындберг а драме і тэатры», 92.
  30. ↑ Waal, 66
  31. ↑ Waal, 70-72.
  32. ↑ «Skådespelare», 23, Waal, 149.
  33. ↑ Waal, 126-32.
  34. ↑ Waal, 84
  35. ↑ Waal, 174.
  36. ↑ Waal, 187—189. 191—192

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Beyer, Nils (1945). «Skådespelare». Stockholm: Kooperative Förbundets bokförlag. Шаблон:Абраз св
  • Brandell, Gunnar (1950). "Strindbergs infernokris."Stockholm: Bonniers. Шаблон:Абраз св
  • [Olof Lagercrantz / Lagercrantz, Olof] (1979; перавод са шведскага: Ансельм Холло, 1984). жнівень Стрындберг. London: Faber and Faber.
  • Martinus, Eivor (2001). Strindberg and Love. Oxford: Amber Lane Press.
  • Paulson, Arvid (ed. and translated, 1959). Letters of Strindberg to Harriet Bosse. New York: Thomas Nelson and Sons.
  • Strindberg on Drama and Theatre: A Source Book. (Selected, translated and edited by Egil Törnqvist and Birgitta Steene, 2007). Amsterdam University Press.
  • Waal, Carla (1990). Harriet Bosse: Strindberg’s Muse and Interpreter. Carbondale and Edwardsville: Southern Illinois Univ. Press.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Харыет_Босэ"